Sinds het begin van de oorlog op 7 oktober 2023 hebben achtenzestig overlevenden van de Holocaust Aliyah gemaakt naar Israël. Vierenveertig van hen kwamen uit de voormalige Sovjet-Unie.

De gemiddelde leeftijd van de 123.715 Holocaustoverlevenden die in Israël wonen is 88 jaar, terwijl 257 overlevenden ouder zijn dan 100 jaar.

Voor veel overlevenden herleeft de donkere periode van de Tweede Wereldoorlog als herinneringen aan pijn en angst, die door de huidige oorlog weer de kop opsteken. Een paar van deze overlevenden worden regelmatig bezocht door het ICEJ Homecare team, en door de jaren heen zijn er waardevolle vriendschappen opgebouwd met deze lieve oudere Joden.

Luba is één van hen. We nemen je mee op een recent bezoek aan deze 98-jarige, kleine, elegant geklede dame die we altijd hebben geholpen als ze iets nodig had.

We liepen door een nogal arme orthodox-joodse wijk naar haar kleine eenkamerflat in een hoog, versleten uitziend flatgebouw. Toen we aanbelden, duurde het even voordat ze de deur opendeed, vanwege haar gehoorverlies. Maar ze opende de deur met een vrolijke glimlach en een warm welkom.

Voor Luba werd het leven moeilijker toen haar enige zoon en zijn vrouw een paar jaar geleden kort na elkaar overleden. Hoewel ze nauw contact heeft met kleinkinderen en een nichtje, wonen zij in het buitenland en soms zegt ze met verdriet: “Ik voel me vaak zo eenzaam, vooral in de lange avonden. Ik wou dat je vaker kon komen.”

In haar kleine maar gezellige keuken stonden de theekopjes klaar om gevuld te worden. Vaak maakt ze “blinciki” klaar, een specialiteit uit Oost-Europa. Het is een opgerold deeg gevuld met kaas en geserveerd met zure room. Maar toen we haar vroegen wat haar lievelingseten was, zei ze enthousiast: “Brood met boter.

Dit heel gewone eten brengt haar herinneringen terug aan de treinreis die ze samen met haar familie maakte om te ontsnappen aan de dreiging van nazi-Duitsland – een treinreis die dit 15-jarige meisje maandenlang heeft moeten doorstaan. Bij elke halte gingen haar moeder en andere passagiers de trein uit om voedsel te zoeken. Alle waardevolle spullen die ze meenamen, werden geleidelijk geruild voor voedsel. Haar moeder kon brood en boter kopen en het was op dit basisvoedsel dat ze de lange en beangstigende reis overleefden.

Terwijl ze haar ontsnappingsverhaal vertelde, pakte Luba een mes en liet voorzichtig het stukje boter zien dat ze op haar stukje brood mocht. Het was bijna niets. Ze onthulde dat ze weliswaar vluchtte omdat ze een Jood was, maar dat ze nauwelijks wist wat dat betekende. Pas in de trein ontmoette ze voor het eerst orthodoxe Joden.

Na de oorlog vond ze haar weg in het leven, trouwde, kreeg een zoon en werkte hard in het communistische Wit-Rusland voordat ze met haar zoon Aliyah maakte naar Israël.

Toen Luba haar verhaal vertelde over het brood met boter dat haar hele leven haar lievelingseten werd, kwam dat uit een verborgen plek in haar hart. Uit die donkere tijd is dit het belangrijkste dat ze zich herinnert. Dat wat haar vreugde gaf, brood en boter, is Luba haar hele leven bijgebleven.

Luba waardeert het leven en ook al heeft ze het verlies en de verschrikkingen van de Tweede Wereldoorlog meegemaakt, toch houdt ze vast aan het goede, dat haar hoop geeft. Er is dat verborgen plekje in haar hart voor een zoete herinnering te midden van moeilijke omstandigheden.

We voelen ons bevoorrecht dat we deel mogen uitmaken van Luba’s leven. Nadat de thee op was en alle andere dingen gezegd en gedaan, namen we afscheid van haar en liepen we terug de lentezon in. We werden verrast door de schoonheid van de natuur toen we net buiten haar gebouw een bloeiende amandelboom zagen. Dit was een mooie herinnering aan de seizoenen van het leven. De amandelboom is de eerste boom die bloeit en aankondigt dat de winter snel voorbij zal zijn zodat het nieuwe leven kan beginnen. Zo is het ook met Luba’s verhaal: uit de as van de Holocaust kwam leven en nieuwe hoop voort.

Door tijd door te brengen met deze geweldige overlevenden, weten we dat hoewel de overheid haar best doet, velen het moeilijk vinden om de eindjes aan elkaar te knopen.

Bedankt voor uw steun aan het thuiszorgprogramma van ICEJ. De zorg en troost voor deze oudere Joodse immigranten betekent zoveel voor hen.

Geschreven door Maxine Carlill